Het Frans Masereel Centrum is een creatieve plek gewijd aan de grafische kunsten en is ook een kunstenaarsresidentie waar tot twintig artiesten kunnen verblijven. Het ligt in Kasterlee, op zo’n 60 km van Antwerpen. Het is een kwalitatieve werkomgeving met beperkingen en werd in 1968 door de Belgische architect Lou Jansen gebouwd. Onze opdracht is om het centrum uit te breiden naar het zuiden met een nieuw paviljoen van 400 m². Dit paviljoen zal gebruikt worden als expositieruimte en zeefdrukwerkplaats. Deze taak vereist dat we zowel aandacht hebben voor de architecturale kwaliteiten van het bestaande centrum als dat we uitkijken naar de nieuwe mogelijkheden ervan. Het project is geen ode of kritiek. We hebben vooral gezocht naar rijke en complementaire relaties met de bestaande omgeving en naar manieren om de ruimte rondom het nieuwe paviljoen te voorzien van nieuwe mogelijkheden.
Het bestaande centrum heeft een zeer eenvoudige geometrie, een koepel. Met dit gegeven als uitgangspunt werd het ontwerp voor het nieuwe paviljoen ook samengesteld uit twee eenvoudige vormen: een glazen cilinder en een kegelvormig dak. Door de vorm op verschillende plaatsen uit te snijden, ontstaan er verschillende ruimtes.
De glazen cilinder verbindt de binnenruimte visueel met het prachtige open landschap van de omgeving. Doordat hij de natuurlijke omgeving eromheen weerspiegelt, verdwijnt de glazen cilinder terwijl er gevelwanden verschijnen. De holle figuren gevormd door de bakstenen muren zijn als een Vlaamse huizenrij en zijn analoog aan de typisch residentiële omgeving van het bestaande centrum en het Vlaamse landschap. Binnenin het centrum wordt met deze uitsparingen een machikado gevormd, een intersectie tussen verschillende ruimtes.
Het centrum biedt een kwalitatieve omgeving voor reflectie, experiment en artistieke creatie. De ligging op het Vlaamse platteland biedt een perfecte plaats voor een retraite uit het stadsleven. Een beetje zoals de MacDowell Colony of het Black Mountain College, brengt het centrum kunstenaars uit de stad samen in een afgezonderde, landelijke omgeving. Het project probeert de geografische inplanting van het centrum te benutten door het omringende landschap te integreren in de dagelijkse beleving van artistieke creatie of bezoek. Het centrum is geen galerij in de stad die men in 10 minuten kan bezoeken. Het is cruciaal om de naburige voorzieningen te integreren in de beleving ervan.
De muren snijden in de oorspronkelijke cirkel een reeks van zes ruimtes en zes tuinen in. Deze operatie maakt het mogelijk om verschillende activiteiten en atmosferen naast elkaar te laten bestaan. Terwijl de zes ruimtes op een centraal punt samenkomen, vormen de zes tuinen onafhankelijke ruimtes, elk met hun eigen kenmerken. Elke tuin is geplaatst tussen twee programma’s, met iets andere verhoudingen, een andere atmosfeer en een ander gebruik. Ze hebben allemaal twee bakstenen gevels en zijn naar het landschap toe open.